HALMASHAURI YA WILAYA YA HAI
MIKAKATI YA UJENZI WA MAABARA ZA MASOMO YA SAYANSI, MADAWATI NA SHULE
MBILI MAALUM ZA SEKONDARI
1.0
UTANGULIZI
Halmashauri ya
Wilaya ya Hai inazo Shule 45 za sekondari – Shule za serikali ni 29 na Shule zisizo za serikali ni 16 tu
zenye usajili. Kati ya Shule 29 za
Serikali ni shule mbili tu – Lyamungo (wavulana tu) na Machame (wasichana tu) –
ndizo zenye kidato cha tano na sita.
Shule za sekondari 29 za serikali hadi mwezi Agosti 25, 2014 zilikuwa na
jumla ya wanafunzi 11437 – wanafunzi 10019 wa shule za kutwa (Kidato cha I –
IV) na wanafunzi 1418 wa shule mbili za Bweni (Kidato cha V – VI).
|
Aina ya Shule
|
Wavulana
|
Wasichana
|
Jumla
|
|
Kutwa
(Kidato I – IV)
|
4686
|
5333
|
10019
|
|
Bweni
(Kidato V – VI)
|
922
|
496
|
1418
|
|
Jumla
|
5608
|
5829
|
11437
|
Yapo maelekezo ya Mkoa na Taifa kuwa
ifikapo mwishoni mwa mwaka 2014, kila Wilaya iwe imetekeleza yafuatayo:
v Kujenga au kuimarisha maabara za masomo ya sayansi kwa shule
zote za Serikali – Wilaya ya Hai zipo shule 29 tu.
v Kuteua shule mbili na kuendeleza
miundombinu yake, ambazo zinatakiwa kuwa shule
maalum na za mfano kwa masomo ya sayansi kwa wilaya – shule ya wasichana na
shule ya wavulana.
v Shule zote za Msingi na Sekondari
zisiwe na upungufu wa madawati.
2.0
HALI YA MAABARA SHULENI NA MIKAKATI
YA UJENZI WAKE
2.1
Hali ya Uwepo wa Maabara Katika
Shule za Sekondari
Halmashauri ya wilaya ya Hai katika
shule zake 29 za sekondari inao uhaba mkubwa wa maabara halisi ambapo ni shule nane
(8) tu zenye maabara halisi na shule 19 zinatumia vyumba vilivyoboreshwa “Science Rooms” kufundishia masomo ya
sayansi kwa vitendo (Science practicals).
Shule sita tu zilipewa “Mobile
Laboratories” kwa ajili ya masomo ya Sayansi kwa vitendo (Kiambatisho “A”, “B” na “C”). Pamoja na upungufu mkubwa wa maabara
halisi za sayansi bado wanafunzi wa shule zetu wanasoma masomo ya Sayansi kwa
vitendo (Science practicals) na hata
kufanya mitihani yao ya mwisho ya kidato cha IV na cha VI kwa vitendo (Real
Practicals) na sio “Alternative to
Practicals”. Hatua hii inastahili
pongezi kwa Halmashauri, walimu na wanafunzi wetu.
2.2
Mikakati ya Uboreshaji na Ujenzi wa Maabara
Shuleni
Halmashauri ya Wilaya ya Hai katika
kutafsiri maelekezo ya Mkoa na Taifa inapendekeza hatua za dharura zifuatazo
zichukuliwe ili kujenga maabara mpya, kuboresha vyumba vya madarasa maalum
(Science Rooms) na kukamilisha ujenzi wa maabara kwa baadhi ya shule
unaoendelea:
Ø Kila jamii ya shule ielekezwe
kujenga maabara moja itakayotumika kwa masomo yote matatu “Multipurpose Laboratory” sawa na ramani iliyopendekezwa na kutolewa
na Wizara ya Elimu na Mafunzo ya Ufundi (WEMU). Maabara ya aina hii inaaminika kuwa ya gharama
ndogo ukilinganisha na maabara ya vyumba vitatu tofauti. “Multipurpose
Laboratory” inakisiwa kutumia kiasi cha Tsh. 45,000,000.00 hadi kukamilika ikiunganishwa na nguvu kazi za
wananchi (Kiambatisho “D”);
Ø Kila jamii ya shule husika isiyo na
maabara halisi wamelekezwa kuimarisha vyumba maalum vinavyotumika (science
rooms) kwa kujenga miundombinu ya kimaabara ndani ya chumba husika ili kiwe na
sifa ya “Multipurpose Laboratory” kwa
kuanzia;
Ø Kuhimiza na kuhamasisha jamii za
shule kukamilisha ujenzi wa maabara unaoendelea katika baadhi ya shule kwa
kuendesha harambee na michango ya hiari kwa wadau wote wa elimu katika maeneo
yao;
Ø Ofisi
ya Mkuu wa Wilaya iunde “Task Forces”
zitakazohusisha Kamati ya Ulinzi na
Usalama (W) na Watendaji wa
Halmashauri zitakazofuatilia ikiwa Viongozi wa Kata na vijiji wanachangisha
michango na ujenzi unasimamiwa ipasavyo siku hadi siku kwa kila shule husika;
Ø Asilimia
30 za mapato ya ndani yaliyotengwa kwa ajili ya miradi ya maendeleo zitatumika
kujengea maabara;
Ø Fedha za CDG kwa mwaka 2014/2015 za
vijiji zinaelekezwa kuimarisha vyumba vya maabara.
3.0
UIMARISHAJI
WA SHULE MBILI MAALUM ZA WILAYA
3.1
Sifa za Shule Mbili Maalum
Zinazotakiwa
Maelekezo ya Mkoa juu ya kuteua
shule mbili – wasichana na wavulana
– ambazo zitakuwa maalum kwa wanafunzi maalum (wenye ufaulu wa juu ndani ya
wilaya kwa Mtihani wa kuhitimu Darasa la VII), yametoa sifa zifuatazo
kuzingatiwa:
Shule
iwe na eneo la kutosha (sio chini ya ekari 5) ili kuruhusu upanuzi wa shule kwa
kujenga miundombinu muhimu kwa shule yenye bweni/hosteli;
Kuwepo
na shule nyingine jirani ili kuweza kuchukua wanafunzi wa Kata/vijiji husika
ambao ufaulu wao hautafikia kiwango cha kuingia shule maalum ya jirani;
Shule
iwe na mazingira ya kuwezesha upatikanaji wa huduma muhimu za kijamii;
Shule
zitakuwa ni za michepuo ya Sayansi – zitaweka mkazo zaidi katika masomo ya
sayansi na Hisabati.
3.2.
Maamuzi ya Halmashauri ya Wilaya
Halmashauri ilipopitia sifa zilizoainishwa
katika kipengele 3.1, imejiridhisha na shule mbili za sekondari – Kia na Mukwasa – kuwa zinastahili kuendelezwa na kuwa shule maalum kwa
vigezo vilivyoainishwa:
3.2.1
Kia Sekondari – Shule Maalum ya
Wavulana:
Ø Inalo eneo la Ekari saba hivyo
inaruhusu upanuzi wa shule;
Ø Ipo karibu na Uwanja wa Kimataifa wa
Ndege (KIA) ambao utakuwa kivutio kwa wanafunzi kupenda kujifunza sayansi;
Ø Ni shule inayopokea wanafunzi
wachache kila mwaka ambao ni rahisi kusomea katika shule tarajiwa ya Tambarare
– Kijiji cha Mtakuja, Kata ya Kia.
3.2.2 Mukwasa Sekondari -
Shule Maalum ya Wasichana:
Ø Inalo eneo la Ekari 6.7 hivyo
inaruhusu upanuzi wa shule;
Ø Ipo katika kijiji cha Mungushi –
kata ya Masama kusini, hivyo ni rahisi kufikika kutoka mji wa Bomang’ombe na
kupata huduma muhimu za kijamii kwa urahisi;
Ø Ni shule inayopokea wanafunzi
wachache kila mwaka ambao ni rahisi kusomea katika shule jirani za Boma, Hai
day na Lerai zilizopo katika Kata ya Hai Mjini.
3.3
Mikakati ya Kuimarisha Shule Mbili
Maalum
Baada ya uteuzi wa shule mbili
maalum kinachofuata ni kufanya tathmini na kutafuta namna bora na ya haraka ya
kuziimarisha kwa miundombinu ya haraka ili zianze kupokea wanafunzi maalum wa
kidato cha I, hapo Januari 2015. Miundombinu inayohitajika kwa haraka kwa shule hizo ambayo haipo kwa
sasa ni:
v Mabweni yenye uwezo wa kuchukua
wanafunzi 80 kwa kuanzia kwa kila shule yenye thamani ya Tsh. 150,000,000.00
kila shule;
v Maabara za masomo ya Sayansi –
Multipurpose Laboratory yenye thamani ya Tsh. 45,000,000.00 kila shule;
v Nyumba 2 – Mkuu wa Shule na Matron /
Patron – kila shule, zenye thamani ya Tsh. 45,000,000.00 kila nyumba.
Katika kuhakikisha majengo haya
yanajengwa kwa kila shule inahitajika jumla ya Tsh. 570,000,000.00. Hivyo, mikakati
iliyoamuliwa kutumika kwa ajili ya ujenzi na uimarishaji wa maabara ndio pia
itumike katika zoezi hili la uimarishaji wa shule mbili maalum ambapo michango
itokane na wananchi wote ndani ya Halmashauri na sio kwa kata husika tu.
4.0
MAPENDEKEZO YA UPATIKANAJI WA FEDHA
ZA UJENZI
4.1
Makisio ya Awali ya Ujenzi wa
Maabara na Shule Maalum
Katika kufanya makisio ya awali kwa
kutumia viwango vya Mpango wa “MMES” imebainika kuwa jumla ya Tsh. 1,165,000,000.00 zinahitajika
kukamilisha ujenzi wa maabara mpya na kuimarisha “Science rooms” zilizopo pamoja na kuongeza miundo mbinu muhimu kwa
shule maalum sawa na mchanganuo ufuatao:
Ukamilishaji
wa maabara ni Tsh. 685,000,000.00;
Ujenzi
wa hosteli 4 katika shule mbili maalum ni Tsh. 300,000,000.00;
Ujenzi
wa nyumba 4 za walimu katika shule mbili maalum ni Tsh. 180,000,000.00.
4.2
Njia za Kupata Fedha
Halmashauri ya Wilaya ya Hai,
inakisiwa kuwa na jumla ya wakazi
210,533 – wanaume 102,457 na wanawake 108,076 – ambapo ni wakazi 96,355 (45.77%) – wanaume 45,876
na wanawake 50,479 – tu wenye uwezo wa
kufanya kazi kwa bidii (Kiambatisho
“C”). Wengine ni watoto na wazee
wanaokisiwa kutokuwa na uwezo wa kuchangia maendeleo ya maeneo yao. Katika kupata fedha za ujenzi yafuatayo
yameamuliwa:
Ø
Halmashauri
ya Wilaya imependekeza kila mwananchi mwenye uwezo wa kufanya kazi atakiwe
kuchangia kwa wastani wa Tsh. 12,000/= na
wakuu wa Idara na Waheshimiwa madiwani wachangie kila mmoja jumla ya Tsh. 50,000/= ambapo jumla ya Tsh. 1,165,895,500.00 zitakusanywa
kutoka kwa wakazi 96,355 na kutimiza
lengo la ujenzi wa miundombinu hitajika
Ø Waheshimiwa
madiwani, Maafisa Tarafa, watendaji wa Kata na Vijiji, walezi wa Kata na
Wenyeviti wa Vijiji na Vitongoji kila mmoja kwa nafasi yake waelekezwe kuchukua
hatua za makusudi kukusanya michango, kusimamia ujenzi na kuhakikisha maabara
zinajengwa shuleni mapema iwezekenavyo;
Ø Halmashauri
iunde na kuanzisha Mfuko wa Elimu wa
Wilaya ambao utahusika zaidi kutafuta wafadhili na wahisani pamoja na
kuratibu na kusimamia utekelezaji wa mapema ili kufanikisha ujenzi wa maabara
na shule maalum kwa haraka iwezekanavyo ikiwa ni pamoja na kuweka msukumo wa
pekee katika ukamilishaji wa shule tano (5) za Kidato cha V – VI sawa na
malengo ya wananchi ya awali ndani ya Halmashauri.
4.3
Utaratibu wa Kukusanya Michango ya Wananchi
4.3.1
Ujenzi wa miundombinu ya shule umegawanyika katika vipengele vitatu
ambavyo ni kama ifuatavyo:
Ø Ujenzi wa maabara = Tsh.
685,000,000.00
Ø Ujenzi wa shule mbili maalum za
Wilaya = Tsh. 570,000,000.00
4.3.2
Inashauriwa michango kutoka kwa kila mwananchi
mwenye uwezo wa kufanya kazi achangie jumla ya Tsh. 15,000.00 ambayo itachangwa
kwa utaratibu na mgawanyo ufuatao:
|
Maelezo
|
Kata Husika (maabara)
|
Halmashauri (Shule 2 maalum)
|
Halmashauri (Shule za Kidato V - VI)
|
Jumla
|
|
Kiasi cha Mchango
kwa Mwananchi Mmoja
|
7,000.00
|
5,000.00
|
3,000.00
|
15,000.00
|
|
Asilimia (%)
|
46.67
|
33.33
|
20.00
|
100
|
4.3.3
Katika bajeti ya mwaka 2014/2015, Halmashauri
imetenga fedha kuwezesha ujenzi wa maabara 8 za sayansi na ununuzi wa vifaa na
madawa vya maabara katika shule 8 za sekondari:- KIA, Kikafu, Sawe, Kyuu, Tumona, Nkuu, Lukani
na Lemira = Tsh. Tshs. 513,540,000.00.
4.3.4
Katika bajeti ya mwaka 2014/2015, Halmashauri
imetenga fedha kuwezesha ujenzi wa hosteli 2 za wanafunzi katika shule 2 za
sekondari:- KIA – 2 (O-level) = 200,000,000.00.
5.0
HALI YA MADAWATI KATIKA SHULE ZA MSINGI NA SEKONDARI
5.1
Shule za Msingi
Halmashauri ya wilaya
ya Hai ina jumla ya shule 121 zikiwemo za binafsi 17 na 104 za serikali. Katika shule za serikali, wapo jumla ya
wanafunzi 14410 ambapo takwimu za madawati ni kama ifuatavyo kwa mwaka 2014:
|
MAHITAJI
|
YALIYOPO
|
UPUNGUFU
|
ASILIMIA
|
|
14,410
|
12,541
|
1,869
|
12.97%
|
5.1.1
Mikakati ya Kuondoa Upungufu
Katika kuhakikisha upungufu wa madawati
katika Shule za Msingi unaondolewa, Halmashauri ya Wilaya imezielekeza Kamati
za Shule kutekeleza yafuatayo:
kufanya ukarabati wa madawati 922 yaliyovunjika
kwa kutumia kiasi cha 32% ya fedha za ukarabati kutoka katika “Capitation
Grant”.
Kuhamasisha jamii, wadau wa Elimu hasa Taasisi
/NGOs /CBOS katika kuchangia madawati halisi kwa kugharamia matengenezo ya madawati
947 mapya hasa kwa shule zenye upungufu mkubwa.
5.2
Shule za Sekondari
Katika shule za
sekondari hakuna upungufu wowote wa madawati (viti na meza) ya wanafunzi
kutokana na Sera ya Halmashauri iliyopo kwa mpango ufuatao:
Kuhakikisha wanafunzi wa Kidato cha I wanaleta
kiti na meza kwa shule zinazopangiwa wanafunzi wengi kuliko idadi ya Kidato cha
IV waliohitimu;
Wazazi kuchangia kiasi cha Tsh. 15,000/= kwa
mwaka kwa kidato cha I kwa ajili ya kukarabati viti na meza vinavyokuwa vibovu
au kuongeza idadi ndogo ya viti vinavyokuwa vinapungua.
6.0 CHANGAMOTO
Pamoja na juhudi
za Halmashauri kuhimiza ujenzi wa maabara, shule mbili maalum za sekondari na
matengenezo ya madawati kwa shule za msingi, bado changamoto
zifuatazozinajitokeza mara kwa mara:
v
Mwamko hafifu kujitolea kuchangia maendeleo ya
shule zao pamoja na ulipaji wa ada za uendeshaji wa shule;
v
Upungufu mkubwa wa walimu wa masomo ya sayansi
na Hisabati kiasi cha walimu 69 kwa sasa – mahitaji ni walimu 177 lakini
waliopo ni walimu 108;
v
Wanasiasa kutotaka kuhimiza michango ya ujenzi
wa shule kwa hofu ya kupoteza kura kwa wananchi wao.
7.0
HITIMISHO
Katika kuboresha Elimu ya sekondari
kufikia mapinduzi ya kisayansi katika elimu tunahitaji nguvu ya pamoja kama
Halmashauri na Wilaya kufanikisha malengo ya Taifa katika Elimu ya Sekondari.
Ili mafanikio
yapatikane ni lazima viongozi wa serikali na vyama vya siasa, wadau mbali mbali
wa maendeleo pamoja na wananchi tushikamane licha ya changamoto ambazo
zinajitokeza mara kwa mara na lazima tushinde. Aidha, Halmashauri itaendelea kuzingatia
Sheria, Taratibu na kanuni katika kusimamia utendaji kazi ili kufikia matarajio
na malengo ya Taifa katika Elimu.
INAWEZEKANA
KILA MMOJA ATIMIZE WAJIBU WAKE
Nawasilisha.
Humbe, M. O.
Mkurugenzi Mtendaji
(W)
HAI
0 comments:
Post a Comment